Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд ОХУ-д албан ёсны айлчлал хийх үеэрээ Москва хотын Олон Улсын харилцааны дээд сургуульд зочилж “Монгол Улс ба Зүүн Хойд Ази” сэдвээр лекц уншив. Энэхүү илтгэлийн орчуулгыг дор сийрүүлэв
Эрхэм хүндэт Анатолий Васильевич,
Эрхэм хүндэт эрдэмтэн, багш нар аа,
Хүндэт МГИМО-чуудаа, хатагтай ноёд оо,
МГИМО-г төгссөн нийт монгол оюутнууд, түүний дотроос 11 төгсөгч багтсан манай айлчлалын бүрэлдэхүүний нэрийн өмнөөс болон хувиасаа биднийг халуун дотноор хүлээн авч буй Та бүхэнд гүн талархал илэрхийлье.
Төрөлх сургуулийнхаа “Хүндэт доктор”-ын зэргийг хүртэнэ гэдэг миний хувьд нэр төрийн хэрэг юм. “Хүндэт доктор”-ын зэргийг орон орны цуу алдартай улс төрч, нийгэм, шинжлэх ухааны зүтгэлтнүүд хүртэж байсан бөгөөд энэхүү нэр төртэй эгнээнд элсэж буйдаа миний бие мөн баяртай байна.
Түүнчлэн, энэ үйл явдал нь дипломат, олон улсын харилцааны мэргэжилтнүүдийг бэлтгэгч, дэлхийд танигдсан эрдмийн их уурхайгаас төрөн гарсан үе үеийн монгол төгсөгчдийн нэр төрийн хэрэг хэмээн үзэж байна. Үүнтэй холбогдуулан хилийн чанадаас оюутан элсүүлж сургаж эхэлсний 65, тэдний анхны төгсөгчдийн 60 жилийн ой ирэх онд тохиож буй МГИМО-д баяр хүргэе.
Чухамхүү монгол залуус л анхны гадаад оюутнууд болсон нь бидний энэхүү ойд ач холбогдол үзүүлж буйн утга учир оршиж байгаа юм. Мөн манай Засгийн газрын танхимын 20 хувь, түүнчлэн төр, засгийн өндөр хариуцлагатай албан тушаал, бизнес, нийгмийн амьдралд тэргүүлэх байр суурийг МГИМО төгсөгчид эзэлж буйг Та бүхэнд дуулгахад таатай байна.
Вернадскийн өргөн чөлөө дэх будаг нь ханхалсан шинэхэн байрны босгыг анд нөхдийн хамт алхан орсноос хойш эдүгээ 30 шахам жил өнгөрчээ. Өнөөдөр төгссөнөөсөө хойш анх удаа өөрийн төрөлх сургуульдаа зочлоход оюутан ахуйн гэгээн дурсамжууд хөврөн орж ирж байна. “Энэ л манай сургууль, энэ л манай тамга, өөрийг бид зуун зуунаар ч хүсэхгүй” хэмээсэн бид бүхний сайн мэдэх нэгэн яруу найрагч-дипломатын хэлсэн үг бий. Би ч мөн адил МГИМО хэмээх ертөнцийн нэгээхэн хэсэг болсноороо бахархаж байна.
Сургууль маань зааж буй гадаад хэлнийхээ тоогоор “Гиннесийн ном”-нд бүртгэгдсэнийг дуулахад их таатай байсан. Түүнчлэн МГИМО төгсөгчдийн Монголын Холбоо нь ийм төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллагууд доторх хамгийн идэвхитэй нь бөгөөд энэ удаагийн уулзалтад тус байгууллагын тэргүүн, миний нөхөр, нэг сургуулийн анд Зоригт оролцож байгааг Та бүхэнд дуулгая.
Эрхэм нөхөд өө,
Ирж буй 2011 он бол манай орны хувьд ихээхэн чухал жил болох юм. Бид 1911 оны Эрх чөлөөний хөдөлгөөний/хувьсгалын 100 жил, Ардын хувьсгалын 90 жилийн ойгоо тус тус тэмдэглэн өнгөрүүлэх юм. Түүнчлэн манай хоёр улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 90 жилийн ойг ирэх онд бид хамтран тэмдэглэнэ.
Хорьдугаар зууны Монголын түүх Оросын ард түмний гүйцэтгэсэн үүрэг, тусламж дэмжлэгтэй салшгүй холбоотой. Манай хоёр улс 1939 онд Халхын голд хамт тулалдаж, 1945 онд ах дүүгийн барилдлагат үндэстнүүдийг гадны түрэмгийлэгчдээс хамтдаа чөлөөлж байсан билээ. Дэлхийн хамтын нийгэмлэг Аугаа их эх орны дайны ялалтын 65 жилийн түүхт ойг энэ жил тэмдэглэн өнгөрүүлсэн бөгөөд манай ард түмэн зөвлөлтийн Улаан арми болон оросын ард түмэнд сэтгэл санааны болон эд материалын тусламж үзүүлж Аугаа их ялалтад хувь нэмрээ оруусныг дурсахад таатай байна.
Хорьдугаар зууны хоёрдугаар хагаст Эрдэнэт, Монросцветмет, Улаанбаатар төмөр зам зэрэг Монголын нийгэм-эдийн засгийн хөгжлийн томоохон хөтөлбөрүүдийг хамтран хэрэгжүүлсэн билээ. Зөвлөлтийн, өнөөдрийнхөөр Оросын их, дээд сургуулиудад боловсрол эзэмшсэн мянга мянган охид, хөвгүүд эдүгээ манай хоёр орны найрамдлын гүүр болж байна.
Сүүлийн жилүүдэд манай хоёр орны хоёр талын харилцаа бүхий л салбарт амжилттай хөгжиж байгаад сэтгэл хангалуун байгаагаа тэмдэглэхийг хүсч байна. 1990-ээд оны эхэн үеэс хойш уналтад ороод байсан хоёр талын харилцаа 2000 оноос хойш гайхалтай өргөжин тэлж байна. Бид олон жилийн нөхөрлөл, тууштай хамтын ажиллагааны хүчинд бий болгосон ололт амжилтаа бататгахын зэрэгцээ улам илүү амжилтад хүрэхийн тулд бүх хүчээ дайчлах ёстой гэж үзэж байна.
Иймээс ч манай улс ОХУ-тай сайн хөршийн харилцаатай байх нь бидний нэн тэргүүний зорилт юм. 2009 оны 8 дугаар сард гарын үсэг зурсан Стратегийн түншлэлийг хөгжүүлэх “Улаанбаатарын Тунхаглал”-ын утга агуулга, зарчмын дагуу харилцааг өргөжүүлэх нь манай засгийн газрын гадаад бодлогын гол чиглэл байх болно. Монгол улсын Засгийн газрын тэргүүний хувьд ОХУ-д хийж буй энэхүү албан ёсны айлчлал маань хоёр улсын стратегийн түншлэлийг хөгжүүлэн бэхжүүлэхэд чиглэсэн бөгөөд хөрөнгө оруулалт, шинжлэх ухаан техник,худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг улам бүр гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэхэд түлхэц болно гэдэгт итгэлтэй байна.
Бидний өмнө хэлэлцэж байсан орд газруудыг хамтран ашиглалтанд оруулах асуудлын зэрэгцээ, чөлөөт худалдааны гэрээ байгуулах боломжийг судлах, байгалийн хий, нефть, нефтийн бүтээгдэхүүн болон эрчим хүчийг харилцан нийлүүлэх, дамжин өнгөрүүлэх /транзит/ боломж, нөхцөлийг бүрдүүлэх үүднээс газрын тос, хийн болон эрчим хүчний дэд бүтэц байгуулах, хил залгаа бүс нутгийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, төмөр замаар ачаа тээвэрлэх асуудлаар урт хугацааны хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх, тухайлбал транзит тээврийн чиглэлээр хамтран ажиллах зэрэгасуудал нь манай хоёр орны эдийн засгийн хамтын ажиллагааг эрчимтэй хөгжүүлэхэд чухал хүчин зүйлс юм.
/Хүндэт нөхөд өө,/
Өнөөгийн Улаанбаатар умард дорнодыг хослуулан өнгө зүсээ маш хурдтайгаар өөрчилж буй хот юм. Энд орчин үеийн хийц дизайн бүхий өндөр барилгууд, 70, 80-аад оны угсармал орон сууцууд, шинэ барилгууд гэр хороолол, буддын шашны сүм хийд болон дэлхийд зартай тансаг брэндийн дэлгүүрүүдтэй зэрэгцэн оршиж байна. Гудамжинд хүмүүс зөвхөн монгол хэлээр тогтохгүй англи, солонгос, япон, хятад хэлээр, мэдээж орос хэлээр харилцаж буйг сонсож болно.
Өнөөдөр Улаанбаатар хотоор зорчиж буй 200 гаруй мянган тээврийн хэрэгслэл нь Москвагийн төв тойрогт үүсдгээс дутахааргүй түгжрэл үүсгэх болсон. Өнгөрсөн зууны эхэнд хамгийн буурай хөгжилтэй, түгжигдмэл улсуудын нэгд тооцогдож байсан манай улс өнөөдөр хамгийн залуу, эрч хүчтэй улсын нэг болж байна. Манай нийт хүн амын 70 хувийг 35 хүртэлх насны иргэд эзэлж байна. Хүндрэл бэрхшээлтэй тулгарч байгаа хэдий ч байгалийн баялаг, нүүдэлчин аж амьдралаа хадгалж ирсэн Монгол Улс сүүлийн 20 жилийн хугацаанд парламентын засаглалтай ардчилал болон зах зээлийн эдийн засгийн үндэс суурийг бий болгон хөгжүүлж ирсэн.
Манай улсын улс төр, нийгэм, эдийн засгийн шилжилтийн үе нь харьцангуй тайван болж өнгөрснийг би энд цохон тэмдэглэмээр байна.
90-ээд оны эхнээс Монгол улс нь эдийн засгийн шинэчлэлийн асуудалдаа тодорхой амжилтууд гаргасан. Харьцангуй богино хугацаанд бид төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгаас зах зээлийн эдийн засагт шилжиж чадсан. Өдөр ирэх тусам манай эдийн засгийн үзүүлэлт,иргэдийн аж амьдрал дээшилж байна. Манай орны эдийн засгийн өсөлт 2000 оноос эхлэн тогтвортойгоор дунджаар 8-9 хувиар өсөж ирсэн ба 2009 онд дэлхий нийтийг хамарсан санхүү эдийн засгийн хямралаас үүдэн огцом буурсан.
Харин энэ онд байдал сайжирч, эдийн засгийн өсөлт 7.0 хувьтай байх төсөөлөл байна. Санхүү, эдийн засгийн байдал энэ онд бүрэн тогтворжиж, ирэх онд эрчимтэй хөгжлийн үе шатандаа бид шилжинэ. Монгол улсын талаар миний дүрсэлсэн зураг бол төгс байж чадахгүй. Цаашид ч Улаанбаатар хот эрс тэс уур амьсгалтай нийслэл гэдэг нэрээ зүүсээр байх болно. Монгол улс одоо ч гэсэн хөгжиж буй орон хэвээр байгаа ба нэг хүнд ногдох ДНБ 3000 ам.доллараас хэтрэхгүй байна.
Манай улс хүрээлэн буй орчныхоо унаган дүр төрхийг хадгалан үлдээхийн зэрэгцээ дэд бүтэцээ хөгжүүлэх, ажилгүйдлийг багасгах, хөдөө аж ахуйн салбарын бүтээмжийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй байна. Өнөөдөр Монгол улсад дундаж орлоготой орон болох, хурдацтай хөгжин дэвших бодит боломж бүрдээд байна. Уг зорилгод хүрэхэд саяхан нээгдсэн байгалийн баялагийн том ордуудыг эдийн засгийн эргэлтэнд оруулах нь чухал байна.
Манай улс хөршүүд болон Энэтхэг, Австрали, Европын Холбоо, Өмнөд Солонгос, Япон, Хойд Амеркийн үндэстэн дамнасан уул уурхайн том том пүүс корпорацуудын анхаарлын төвд орсон. Гэхдээ бид хий хөөрөлд автах биш үндэсний эрх ашиг, бодит байдлыг тунгаан дүгнэсэн бодлого баримтлана. Одоогоор уул уурхайн том төслүүдээ эдийн засгийн эргэлтэнд оруулах, түүнтэй холбогдох санхүү, дэд бүтцийг бий болгох стратеги баримтлан ажиллаж байна.
Бид цоо шинэ нээлт хийхийг урьтал болгоогүй. Байгалийн баялгийн арвин нөөцтөй ихэнх улс орон баялгаа үр ашигтай зарцуулсан байхад зарим нэг нь үр дүнгүй дэмий зарцуулсан тухай бусад орны туршлагыг бид судлаж байна. Стратегийн томоохон орд газруудыг ашиглан эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, түүхий эдийг гадаад зах зээлд нийлүүлэх, тээвэрлэх болон олон улсын зах зээлд гаргахын тулд биднээс ихээхэн хүчин чармайлт гаргах шаардага тулгарч байна.
Гэхдээ энэхүү бодлогын гол нь манай улс зөвхөн түүхий эд нийлүүлэгч орон болох болон аливаа нэг орны эдийн засгаас шууд хамааралтай болох бус, харин эдгээр байдлаас сэргийлэхэд оршиж байгаа болно. Эдийн засгийг хөгжүүлэх олон талт бодлогын хүрээнд экспортын барааны нэр төрлийг олшруулах болон нэмүү өртөг шингэсэн бараа бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг дэмжих нь чухал юм. Уул уурхайн салбарын хөгжил дээр тулгуурлан Монгол Улс аж үйлдвэр хөгжсөн орон болохын төлөө бид зорьж байна.
Манай улс хөгжлийн шинэ шатанд гараад байгаа бөгөөд орчин үеийн шинэ аж үйлдвэрийн цогцолборыг Сайншанд хотод барих, ижил төстэй төвүүдийг бусад бүс нутагт байгуулах, дэд бүтцийн салбарыг шинэчлэх, шинээр төмөр зам, автозам барихын зэрэгцээ хамгийн сүүлийн харилцаа холбооны технологийг нэвтрүүлэх зорилготой ажиллаж байна. Эдгээр зорилгоос зарим нь өнөөдөр биеллээ олоод байна.
Дээрх зорилгын хүрээнд эдийн засаг өндөр хөгжсөн орнуудаас туршлага судлах, өөрийн хөрсөнд нутагшуулах зорилт тавин ажиллаж байна. Жишээ дурдахад, саяхан үүсгэн байгуулагдсан Төрийн банк нь стратегийн обьектууд байгуулах ажлыг санхүүжүүлэхээс гадна хувийн хэвшлийнхэнд зээл олгох болно. Монголын Хөрөнгийн бирж Лондонгийн Хөрөнгийн биржтэй хамтран ажиллахаар болсон явдал нь бидний зорилгыг стратегийн шинж чанартай болгож байгаа бөгөөд энэ ньМонголын хөрөнгийн биржийг олон улсын санхүүгийн зах зээлд гарган таниулах гол хүчин зүйл байх болно.
Түүнчлэн олон улсын стандарт, ялангуяа европын стандартыг бүх салбарт нэвтрүүлж, нутагшуулахаар төлөвлөж байна. Эдгээр зорилтыг улс төрийн түвшинд бэхжүүлэх нь чухал бөгөөд ардчилсан парламентын тогтолцоо нь манай улсад бүхий л боломжуудыг олгож байна.
2008 оны сонгуулиар МАН/МАХН парламентад дийлэнхи олонхийн санал авч дангаар Засгийн газраа бүрдүүлэх эрх олдсон ч улс орны хөгжлийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэхийн төлөө шийдвэр гаргаж Ардчилсан намтай хамтарсан Засгийн газар байгуулан ажиллаж байна. Энэхүү шийдвэр нь манай улсын өмнө тулгамдаад буй стратегийн гол зорилтуудыг хэрэгжүүлэх чиглэлээр идэвхтэй ажиллах боломж олгож байгаа бөгөөд 2012 он хүртэл эрх барих Хамтарсан Засгийн газар улс орны өмнө тулгараад байгаа чухал асуудлуудыг шийдвэрлэж ихээхэн амжилтанд хүрнэ гэдэгт бид итгэлтэй байдаг.
Саяхан болж өнгөрсөн манай намын ээлжит хурлаар бид Монгол Улсад сүүлийн 20 жилд өрнөсөн өөрчлөлт шинэчлэлтэд үнэлэлт дүгнэлт өгөхийн зэрэгцээ Монгол Улсын хөгжлийн дараагийн 20 жилийн бодлогыг тодорхойлсон. Манай нам энэ удаагийн ээлжит хуралдаанаар өөрийн нэрээ өөрчилж, Монгол Ардын нам хэмээх анхны нэрээ сэргээн аваад байгааг олон улсын улс төр судалдаг эрхэм нөхөд та бүхэнд мэдээлэхэд таатай байна.
/Эрхэм хүндэт хамтран зүтгэгчид ээ/,
Бидний өмнө тавигдсан зорилгуудыг хэрэгжүүлснээр бидэнд бүс нутгийн хэмжээнд хамтран хөгжих боломж бүрдэх юм. Бидний хөгжлийн бодлогын гол хэсэг нь тухайн бүс нутгийн орны ашиг сонирхол болон хэтийн төлвийг харгалзан үзсэн нэгдсэн нэг бодлого байх болно. Монгол Улсын бодлогын тэргүүлэх зорилго нь хөрш орнуудтайгаа хамтран ажиллах явдал юм.
Зүүн хойд Ази нь улс төр болон эдийн засгийн харилцаагаараа эрчимтэй хөгжиж буй бүс нутагт зүй ёсоор тооцогдож байна. Энэхүү бүс нутаг нь өөрийн эрдэс баялагийн нөөц, эрчим хүчний үүсвэрээс гадна үйдвэрлэлийн бүтэц, ажиллах хүчний нөөц, хөрөнгө, технологи болон зах зээлийн хэмжээгээрээ дэлхий дахины анхаарлыг татаж байна. Эдгээр нь энэхүү бүс нутгийг 21-р зууны дэлхийн эдийн засгийн тэргүүлэх төвүүдийн нэг болгохыг тодотгон харуулж байгаа юм. Сүүлийн 30 жилийн турш Зүүн хойд Азийн дэлхийн эдийн засагт оруулж буй хувь нэмэр тасралтгүй өссөөр байна.
2009 оны байдлаар дэлхийн нийт эдийн засгийн экспортын 20 хувь, импортын 16 хувь тус бүс нутагт ногдож байна.
Зүүн хойд Азийн хувьд эдийн засгийн интеграцийн явц, аюулгүй байдлын хүрээн дэх олон талт хамтын ажиллагаа нь тогтворжсон Европын түвшинд хүрэхийн тулд ихээхэн хүчин чармайлт гаргах шаардлагатай байна. Хүйтэн дайны ул мөрийг даван туулсан бүс нутгийн орнуудад даяаршлын нөлөө болон харилцан хамааралтай байх явдал илүү мэдрэгдэж байна.
Солонгосын хойгийн байдал, түүхэн маргаантай асуудлууд гэх зэрэг тогтвортой байдлыг алдагдуулсан хүчин зүйлүүд одоо ч дээрх бүс нутагт оршин тогтносоор байна. Эдгээр болон бусад асуудлыг зохицуулан шийдвэрлэхэд цаг хугацаа болон бүх талын хүчин чармайлт ихээхэн шаардлагатай байгаа юм. Манай хоёр их хөрш болох Орос, Хятад хоорондын харилцаа бүс нутгийн төдийгүй дэлхий дахины тогтвортой байдал, хөгжил дэвшлийн чухал хүчин зүйл хэвээр байгаа билээ.
200 орчим жилийн өмнөхөн Оросын гадаад бодлогын хүрээнийхэн дунд Оросын ашиг сонирхол зөвхөн Балканы хойгоор тогтохгүй Амур мөрөн, Хар Иртышд буй талаар яригддаг байсан. Гадаад, дотоод хүчин зүйлсийн улбаатайгаар 1990-ээд оны сүүлээс ОХУ Азийн улс орнуудтай хамтын ажиллагаагаа идэвхжүүлэх байр суурь баримтлах болсныг нааштай хандлага хэмээн Монгол улс талархан хүлээн авсан.
Сүүлийн хэдэн жил Москва Алс Дорнодын хөгжилд чухал ач холбогдол өгч байгаа бөгөөд “2020 он хүртэлх Алс Дорнодын нийгэм эдийн засгийн хөгжлийн стратеги”-ийн талаар Хабаровскийн бага хурал дээр Ерөнхий сайд В.Путины саяхан хэлсэн үгийг ихэд талархан дэмжиж байна. Хөгжлийн хөтөлбөрөө харилцан ашигтай, бие биеэ нөхсөн хамтын ажиллагаа болгон зохион байгуулах бодит боломж байгаа хэмээн үзэж байгаа.
Тухайлбал, бид хөрш Эрхүү муж улсад Ковыктинскийн байгалын хийн нөөцийг олзворлох ажлын явцыг ажиглаж байгаа бөгөөд энэ бус нутгаас хий дамжуулах хоолойг Монгол Улсаар дамжуулах сонирхолтой байдаг билээ. Энэ нь манай нийслэл хотын эрчим хүчний хамгамжийн асуудал болон экологийн нөхцөл байдлыг сайжруулахаас гадна транзитаар Хятадад хий экспортлох ирээдүйн боломжийг нээнэ хэмээн үзэж байна. Монгол Улс нь мах, махан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч томоохон улсын хувьд энэ төрлийн бараа бүтээгдэхүүнийг хил залгаа болон ОХУ-ын орон нутгийн субъектүүдэд нийлүүлэх өргөн боломжтой.
Бид ОХУ-ыг Дэлхийн худалдааны байгууллагад гишүүнээр элсэхийг ямагт дэмжиж ирсэн. Үүнтэй холбогдуулан хоёр талын хэлэлцээний үндсэн дээр 2005 онд холбогдох протоколд гарын үсэг зурсан билээ. ОХУ-тай хийж буй манай худалдаан ихээхэн алдагдалтай хэвээр байна. Манай экспортын гол нэр төрлийн бараа бүтээгдэхүүн татвар болон хэд хэдэн татварын бус хоригоос шалтгаалж оросын зах зээлд нэвтрэх боломжоор нэлээд хязгаарлагдмал байна.
Худалдааг харилцан либералчлах асуудлыг хоёр тал бараг 20 жилийн турш хэлэлцэж байгаа боловч амьдрал дээр бодит ахиц гарахгүй байна. Үүнтэй холбогдуулан худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, цоо шинэ түвшинд авчрах, магадгүй Гаалийн холбооны түвшинд ч яригдаж болох чөлөөт худалдааны хэлэлцээрт гарын үсэг зурах саналыг бид дэвшүүлж байгаа юм.
Монгол Улс ураны ихээхэн нөөцтэй бөгөөд атомын эрчим хүчний салбарт ч ОХУ-тай хамтарч ажиллах сонирхолтой байгаа бөгөөд цөмийн эрчим хүчний ашиглалтыг нарийн судлах, энэ салбарт тодорхой төсөл хэрэгжүүлэх, техник, эдийн засгийн үндэслэлийг хамтарч боловсруулах хамтарсан ажлын хэсэг байгуулах санал дэвшүүлж байна.
Монгол Улс, Оросын Алс Дорнод, Зүүн хойд Хятад, хоёр Солонгос, болон Япон нь эрчим хүч, хүнд болон хөнгөн үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуй г.м. олон салбарт нягт хамтарч ажиллах өргөн боломжтой худалдаа, эдийн засгийн асар том орон зай билээ. Энэ төрлийн хамтын ажиллагааны урьтал нөхцөл бидэнд байгаа. Тус бүс нутгийг хөгжил цэцэглэлийн хүчирхэг хөдөлгүүр болгох зорилгоор зарим улсын байгалийн нөөц, хүний нөөцийг нөгөө хэсэг улсын өндөр хөгжсөн дэд бүтэц, шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийн чадавхитай хослуулах боломжтой юм.
Дээрх нь худалдаа, санхүү, хөрөнгө оруулалт, дэд бүтэц, эрчим хүч, харилцаа холбоо, аялал жуулчлал, болон хүрээлэн буй орчныг хамгаалах салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхэд чиглэсэн бүс нутгийн хэмжээний тодорхой төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд тус дөхөм болох юм. Зүүн хойд Азийн үйлдвэрлэлийн чадавх, шинжлэх ухаан техникийн дэвшил, хөрөнгө санхүүгийн боломжийг оновчтой, зөв тараан байршуулснаар бие биеэ харилцан нөхсөн, тухайн бүс нутгийн хөгжлийг урагшлуулсан, ард олны амьжиргааг дээшлүүлсэн нэгдсэн зорилт биелэлээ олно гэдэгт бүрэн итгэж байна.
Хүндэд анд нар аа,
Нийгэм-эдийн засаг, улс төрийн салбар дахь олон талт хамтын ажиллагаа нь хамтын хөгжлийн баталгаа юм. Зүүн хойд Ази нь манай улсын гадаад бодлогын тэргүүлэх чиглэлийн нэг бөгөөд бид тус бүс нутгийн улс гүрнүүдтэй хамтран ажиллах явдлыг үндэсний аюулгүй байдал, эдийн засгийн хөгжлийн гол тулгуур хэмээн үздэг. Зүүн хойд Азийн орнууд улс төр, эдийн засгийн салбарт өөр хоорондоо нягт холбоотой байдаг. Эдгээр улсын дэлхийн геополитик болон худалдаанд эзлэх жин өсөн нэмэгдсээр байна. Тиймээс бүх нийтийн сайн сайхан, энх тайвны төлөө тус бүс нутгийн улсуудтай найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхийн төлөөх үйл хэргээ Монгол Улс үргэлжлүүлэх болно.
Хүндэт Анатолий Васильевич,
Хүндэт багш, профессорууд аа,
МГИМО-гийн оюутнууд аа,
Өөрийн улсын болон ОХУ-тай тогтоосон найрамдалт харилцааны талаар, түүнчлэн Зүүн хойд Ази дахь хамтын ажиллагааны хэтийн төлөвийн талаар ийм онцгой хүндтэй хүмүүсийн өмнө санал бодлоо хуваалцах боломж олгосонд дахин талархал илэрхийлж байна. ОХУ-д хэрэгжүүлж буй миний энэ айлчлал манай хоёр улсын харилцааг цаашид өргөжүүлэхэд түлхэц үзүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна. Манай сургууль цаашид цэцэглэн хөгжихийг хүсэхийн хамт, багш нартаа улам их бүтээлч амжилт гаргах, Москвагийн олон улсын харилцааны дээд сургууль төгсөгчдийн ирээдүй үе болох оюутан залуучууддаа эрч зоригтойгоор хүчээ сорьж, шинэ шинэ амжилтад хүрэхийн ерөөл дэвшүүлж байна.
Анхаарч сонссонд баярлалаа.
