Манай орны нийт ард иргэд ээ, 
Та бүхэн минь тавтай сайхан хаваржиж байна уу?

Хаврын урь орж, их ажлын улирал эхэлж буй энэ цаг мөчид Хамтарсан Засгийн газрынхаа нэрийн өмнөөс нийт ард түмэндээ хандаж байна. Би Монгол Улсын Ерөнхий сайдын албыг хүлээн авснаас хойш 155 хоног өнгөрлөө. Энэ хугацаанд хүний хөгжилд анхаарч, төсвөө батлуулж, 2010 оныг “Бизнесийн орчны шинэтгэлийн жил” болгон зарлаж, “Хүний хөгжил сан”-гаас иргэддээ эх орны хишиг, хувь хүртээх ажлыг эхлүүлж, Монголын эдийн засгийн форумыг зохион байгуулж, боловсрол, хөрөнгийн зах зээл, дэд бүтцийн салбарын бодлогын шинэчлэлийг эхлүүллээ.

Үүний зэрэгцээ цас зуд, нийтийг хамарсан ханиад томуу, банк санхүү, эдийн засгийн хямрал давхцсан “хатуу” өвлийг та бид хамтдаа туулж байна. Засгийн газар хямралыг сөрөн давах, цас зуданд өртсөн малчиддаа тусламж дэмжлэг үзүүлэх, халдварт өвчинтэй тэмцэхэд ихээхэн цаг хүч, багагүй хөрөнгө зарцууллаа. Цагийн эрхээр байгалийн ая зан зөөлрөвч, зудыг даван туулах, хохирлыг барагдуулах зэрэг шийдлээ хүлээсэн нийгмийн асуудлууд тулгамдаж байна.

Хамтарсан засгийн газар эдгээр асуудлыг шийдвэрлэхийн төлөө үйл ажиллагаагаа эрчимжүүлж, гол түлхүүр асуудлуудад хүч анхаарлаа төвлөрүүлнэ. Бид Монгол хүн бүрийн амьдралд энэ өөрчлөлтийн үр шимийг мэдрүүлэхийн төлөө ажиллана. Тиймээс Хамтарсан Засгийн газар өдөр тутмын шийдэх ёстой асуудлаас гадна эдийн засагт хөгжил дэвшил авчирах үндсэн дөрвөн том төслийг эхлүүлэхээр Засгийн газрын хуралдаанаараа хэлэлцэж шийдвэрлэснээ нийт ард иргэд та бүхэндээ танилцуулж байна. 

Нэг: “Тавантолгой” төсөл
Хамтарсан Засгийн газрын ойрын хугацааны хамгийн том зорилт бол Тавантолгойн орд газрыг эдийн засгийн эргэлтэнд оруулах явдал юм. Байгалийн арвин нөөц баялагтай энэ орд газар дэлхийн томоохон хөрөнгө оруулагчдын анхааралыг татаж байгаа. Манай засгийн газар энэ ордыг ашиглах талаар хөрөнгө оруулагчидтай гэрээ байгуулахдаа Монгол улсынхаа үндэсний эрх ашгийг баримтлана. Тиймээс Тавантолгойн орд газрыг 100 хувь төрийн өмчлөлд байлгана. Энэ үндсэн зарчимд тулгуурлан дотоод, гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг гэрээгээр ажиллуулна.

Тус ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах гэрээг байгуулснаар уул уурхайн салбарт дахин нэг том төсөл хэрэгжих боломж бүрдэнэ. Тавантолгойн ордыг түшиглэж төмөр зам, цахилгаан станц, хот тосгон барих зэрэг дэд бүтцийн томоохон бүтээн байгуулалт өрнөнө. Энэ төслийн хүрээнд нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, нүүрс баяжуулах, угаах, коксын, металлургийн, барилгын материалын үйлдвэр барих, түүнийг дагасан бүх ажил үйлчилгээнд нэн тэргүүнд үндэсний компаниудыг дэмжин оролцуулж, олон мянган хүнийг ажилтай болгоно. Бид энэ удаад түүхий эдээ гаргах биш, бүтээгдэхүүн болгох зорилт тавьж байна.

Таван толгойн орд газрыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулснаар “Хүний хөгжлийн сан”-гаас хэрэгжүүлэх арга хэмжээний орлогын эх үүсвэрийн ихэнх хэсэг бүрдэнэ. Тиймээс Таван толгойн орд газрын асуудлыг “Хүний хөгжлийн сан”-гаас хишиг, хувь хүртэх асуудалтай хамтад нь шийдвэрлэнэ.  

Хоёр: “Иргэн бүрт 1.5 сая төгрөг” төсөл
Бид 2008 оны УИХ-ын сонгуулийн амлалтаа хэрэгжүүлэхээр иргэн бүртээ хишиг, хувь хүртээх “Хүний хөгжил сан”-г санаачилан байгуулж, эхний ээлжинд 120.000 төгрөг олгох шийдвэр гаргасан. Үлдэгдэл мөнгийг хэзээ, ямар хэлбэрээр өгөх талаар өнөөдөр би байр сууриа илэрхийлье. Монгол Улсынхаа иргэн бүрт 1.5 сая төгрөгийг энэ сонгуулийн бүрэн эрхийн хугацаанд тэтгэвэрийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэл, эрүүл мэнд, боловсрол, орон сууцны төлбөрийн эрх, бэлэн мөнгө өгөх гэсэн хэлбэрүүдээр олгоно.

Эдийн засгийн өсөлт, бараа бүтээгдэхүүний үнийг хөөрөгдөхгүй байх үүднээс эхний ээлжинд иргэн бүрт “Хүний хөгжил сан”-гаас дунджаар 500.000 төгрөгийг үе шаттайгаар, бэлнээр олгохоор төлөвлөөд байна. Өнөөдөр манай малчид, ажилгүй иргэд, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчдийн дийлэнх нь тэтгэврийн даатгалд хамрагдаж чадахгүй байна. Одоогоор 800 мянга орчим иргэн тэтгэврийн даатгалд, 400 мянга орчим иргэн эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдаагүй байна.

Эдгээр иргэдийн даатгалын төлбөрийг “Хүний хөгжлийн сан”-гаас төлж, 2011 оноос эхлэн тэтгэвэр авч, эрүүл мэндийн үйлчилгээнд хамрагдах боломжтой болгоно. Энэхүү арга хэмжээ нь нийгмийн шударга ёсыг тогтоох, орчин үеийн энэрэнгүй төрд зайлшгүй байх нийтийг хамарсан тэтгэврийн болон эрүүл мэндийн даатгалын тогтолцоог бүрдүүлэх зөв бодлогын эхлэл болох учиртай. Их, дээд сургуулийн оюутнууд, мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвүүдийн суралцагсадын сургалтын болон дотуур байрны төлбөр, ерөнхий боловсролын сурагчдын сурах бичиг, хичээлийн хэрэглэл, дүрэмт хувцас авах, төрөл бүрийн сургалтанд хамрагдаж мэргэжил эзэмших, эрүүл мэндийн үзлэг, оношилгоо хийлгэх, орон сууц худалдан авах урьдчилгаа болон зээлийн хүү төлөхөд зориулагдсан төлбөрийн эрх зэрэг хувилбаруудаас сонголттойгоор олгоно.

Гэхдээ уул уурхайн баялагийн хишиг, хувиа иргэд ямар хэлбэрээр хүртэхийг судалгааны үндсэн дээр тогтооно. Тухайн төрөлд шаардагдах мөнгийг “Хүний хөгжил сан”-гаас жил бүр гаргуулж байхаар төсвийн төсөлд тусгуулж ажиллана. Ингэж ард түмнийхээ нийтлэг хүсэл сонирхол болсон боловсрол, эрүүл мэнд, орон сууцанд хөрөнгө оруулалт хийх замаар шийдвэрлэж байгаа нь эдгээр салбарт томоохон хөгжил дэвшил авчирах төдийгүй, нийгэм эдийн засаг, төсөв, санхүүд үзүүлж болзошгүй дарамтыг хүндрэл багатай даван гарах нөхцөл бүрдэнэ.

Гурав: “Шинэ төмөр зам” төсөл
Уул уурхайн орд газруудыг эдийн засгийн эргэлтэнд оруулах, бүтээгдэхүүний борлуулалт, тээвэрлэлтийг үр ашигтай байлгахад дэд бүтэц, төмөр замын асуудал эн тэргүүний зорилт болон тавигддаг. Тиймээс манай Засгийн газар хөгжлийн хэтийн төлөв, улс үндэстнийхээ эрх ашигт нийцсэн төмөр замын дэд бүтцийг барьж байгуулахыг гуравдахь том төсөл болгон зарлаж байна. Төмөр замын дэд бүтэц нь гол тэнхлэгийг урт хугцааны бодлогын хүрээнд үүсгэж, олон уурхай, хүн ам төвлөрсөн газруудыг дайрч эдийн засгийн болон нийгмийн ач холбогдолтой байх гэсэн үндсэн шалгуураар тавигдана.

Үүнд хамгийн ач холбогдолтой маршрутыг баруун хязгаараас эхлэн Тавантолгой-Сайншанд-Чойбалсанг дайрч зүүн хязгаарт хүрсэн хөндлөн тэнхлэгийн төмөр зам хэмээн үзэж байна. Энэ зам нь алсдаа дорнод болон төв, говийн бүст буй зэс, нүүрс, төмөр, уран, нефтийн ордуудыг найдвартай дэд бүтцээр хангахын зэрэгцээ Зүүн хойд азийн бүс нутагтай эдийн засгийн өргөн харилцаа өрнүүлэх бололцоог нээх болно. Мөн Тавантолгой зэрэг томоохон орд газруудыг зах зээлтэй нь холбосон замуудыг барьж байгуулах нь ач холбогдолтой гэж үзэж байна.

Монголын эдийн засгийн харилцаа нэг, хоёр бус олон гарцтай байвал уул уурхайн бүтээгдэхүүний зах зээл найдвартай, тогтвортой байна. Энэ зам монголын нийгэмд тулгарч байгаа олон бэрхшээлийн нэг болох боловсруулах үйлдвэрлэлийн хөгжилд юугаар ч орлуулшгүй дэмжлэг, хурдасгагч болно. Төмөр замын хэвтээ тэнхлэг нь босоо тэнхлэгийн дагууд байгаа зэс, төмрийн ордын бүтээгдэхүүнийг түүхийгээр нь зөөх явдалд цэг тавих учиртай. Энэ нь хүн ам зүйн шинэ төвлөрөлүүдийг үүсгэж, үйлдвэржилтийг дэмжин, ажилгүйдэл ядуурлыг бууруулхад томоохон түлхэц болно. Төмөр замын үндэсний сүлжээ, хэвтээ, босоо тэнхлэг бүрэн ашиглалтанд орсноор улс орны дотоод дахь эдийн засаг, соёлын солилцоо ч түргэсэх нь дамжиггүй .

Дөрөв: “Утаагүй Улаанбаатар” төсөл
Хамтарсан Засгийн газраас хэрэгжүүлэх гэж буй дөрөв дэхь том төсөл бол “Утаагүй Улаанбаатар” юм. Утаа, агаарын бохирдол нь зөвхөн өвлийн саруудад л сөхөгддөг, жил бүр ярьж, хөрөнгө мөнгө урсгадаг асуудал баймааргүй байна. Хавар боллоо, агаарын бохирдол багаслаа гэж асуудлыг урьдынх шигээ тайван орхихгүй. Харин ч агаарын бохирдол багасч байгаа энэ цаг мөчөөс тодорхой арга хэмжээг дэс дараатай авч хэрэгжүүлнэ.
  Утааны цаана олон асуудал бий. Хамгийн ихээр санаа зовоож байгаа нь иргэдийн эрүүл мэнд, ая тух. Төр засаг иргэдийнхээ ая тухтай амьдрах нөхцлийг хангах ёстой. Бид энэ үүргээ биелүүлнэ.

“Утаагүй Улаанбаатар” хөтөлбөрийг “100 мянган айлын орон сууц” болон авто замын салбарт хэрэгжүүлэх төсөл, ажлын байр бий болгох, ногоон эдийн засгийг хөгжүүлэх арга хэмжээнүүдтэй уялдуулан шийдвэрлэнэ. Гэр хорооллыг барилгажуулж, 35 байршилд 75.000 айлын орон сууцны цогцолборыг эмнэлэг сургууль, цэцэрлэг, мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төв, төвлөрсөн инженерийн байгууламж, дэд бүтцийн хамт цогцоор нь төслийн хугцаанд шийдвэрлэх зорилтыг өмнөө тавилаа.

Ингэхдээ орон сууцжуулах, бүтээн босголтын үйл ажиллагаанд ажилгүй иргэдийг хамруулан, мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвүүдэд сургаж, олон мянган ажлын байртай болгох нь манай Засгийн газрын бас нэг том зорилт байх болно. Энэ хөтөлбөр хэрэгжсэний үр дүнд нийслэлийн маань хүн амын 70 хувь нь нийтийн орон сууцаар хангагдаж, байгаль орчинд ээлтэй тээврийн үйлчилгээ нэвтэрч, нэг хүнд ноогдох ногоон байгууламжийн хэмжээ 20 ам метрт хүрч хот маань шинэ ногоон Улаанбаатар болж өргөжин хөгжинө. Ингэснээр Засгийн газрын ногоон эдийн засгийн бодлого ч нийгмийн салбар бүрт эрчимтэй нэвтэрнэ.

Нийт иргэд ээ,
Ард иргэдийн амьдрал, улс орны эдийн засаг, нийгэм, бүс нутаг, нийслэлийн хөгжилд дорвитой түлхэц өгөхүйц энэ дөрвөн том төслийг хэрэгжүүлэхийн төлөө Хамтарсан Засгийн газар үлдэж буй бүрэн эрхийнхээ хугацаанд бүхий л бололцоо чадлаараа ажиллах зориг эрмэлзэлтэй байна. Хамтарсан Засгийн газрын ажлын эхний үр дүн ч гарч байна. Оюутолгойн гэрээ хүчин төгөлдөр болж урьдчилсан төлбөрийн хоёр дахь хэсэг болох 50 сая. ам доллар орж ирнэ. Энэ нь “Хүний хөгжлийн сан”-гаас ард иргэдээ хишиг, хувь хүргэхэд чухал нэмэр болно.

Мөн Улаанбаатар хотод ажлын байр нэмэгдүүлэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр өнөөдөр Нийслэлийн Засаг дарга, “Оюу толгой” ХХК-тай хамтын ажиллагааны баримт бичиг гарын үсэг зурлаа. Үүний үр дүнд “Оюу толгой” ХХК 36 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт хийж, нийслэлд 3000 гаруй ажлын байр шинээр бий болгохоор боллоо. Цаашид бидний хийх ажил улам их байна. Тиймээс энэ удаагийн УИХ-ын хаврын чуулганаар улс орны хөгжлийн ирээдүй хэтийн дүр зургийг тодорхойлсон асуудлуудыг бэлтгэж, хэлэлцэн шийдвэрлүүлэхээр Засгийн газраас өргөн барина. Биднийг асар их хүчин чармайлт, томоохон хөрөнгө оруулалт, ядрал, шантрал, зовлон бэрхшээл ч хүлээж байгаа. Аз жаргал, сайхан амьдрал, хөгжил дэвшил зөвхөн тууштай зүтгэл, хамтын хүч, нэгдмэл сэтгэлээр л ирдгийг өнгөрсөн жилүүдэд бид хангалттай ойлгож авсан.

Засгийн газар ямар ч асуудал тулгарсан ард иргэдээсээ нуухгүй, та бүхэнд үнэнийг дуулгаж,  түмэн олныхоо саналыг со нсож ажиллах болно. 
Эдийн засгийг тарамдуулж, урагшлах хөгжлөөс хойш чангааж байгаа утгагүй улс төржилт, талцал, хуваагдал, худал хуурмаг цуу ярианд цэг тавьж, бодит ажил, бүтээлч санаачлага, бүтээн байгуулалтын төлөө нэгдэн ажиллацгаая.

Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ гэсэн ардын мэргэн үг бий. Төр засаг хөгжлийн боломжийг бүрдүүлэхийг хичээнэ. Хүн бүр  өөрийнхөө хувь заяаны жинхэнэ эзэн байж, Монгол улсаа 21 зуунд шинээр бүтээн босгох ажлаа эхлүүлж, цээж тэнэгэр хараа дээгүүр алхах тийм цагийг бий болгож, түүхийн нэгэн үеийн эхлэл нь, бүтээгч нь, үр хойчийн их бахдал нь байхын төлөө хичээн ажиллахыг та бүхэндээ уриалж байна. 

Хамтарсан Засгийн газар энэ бүхний төлөө хичээн ажиллах болно
Анхаарал тавьсанд баярлалаа