Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболдын урилгаар Бүгд Найрамдах Чех Улсын Засгийн газрын дарга, ноён Ян Фишер 2010 оны 5 дугаар сарын 19-20-ны өдрүүдэд Монгол Улсад айлчилж байна. Энэ айлчлал нь тус улс 1993 онд байгуулагдсанаас хойш Чехийн талаас Засгийн газрын даргын түвшинд хийгдэж байгаа анхны айлчлал, манай хоёр орны хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ой тохиож байгаа энэ жил болж байгаагаараа онцлог юм.
БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишер, хатагтай Дана Фишерова нарыг Д.Сүхбаатарын талбайд хүрэлцэн ирэхэд Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд гэргий Х.Отгонтуяагийн хамт угтан авав. БНЧУ-ын Засгийн газрын даргад Төрийн хүндэт харуулын дарга айлтгал өргөсний дараа хөгжимт хоёр орны Төрийн дуулал эгшиглэлээ. БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишер, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд нар гэргийн хамт Чингис хааны хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлэв.
Европын Холбоотой хамтрахад Чех Улс гүүр болно
Төрийн ордны “Баганат” танхимд байрлуулсан хүндэт зочны дэвтэрт гарын үсэг зурсны дараа хоёр улсын Засгийн газрын тэргүүн нарын ганцаарчилсан уулзалтаар БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишерийн албан ёсны айлчлал эхэллээ. Өндөр ач холбогдолтой энэ айлчлал хоёр улсын харилцааг шинэ түвшинд гаргахад том түлхэц болж, мөн БНЧУ нь Монгол Улсын Европын Холбоотой хамтран ажиллах гүүр болно гэдэгт итгэлтэй байгаагаа Ерөнхий сайд уулзалтын эхэнд илэрхийллээ.
Уулзалтаар улс төр, худалдаа, эдийн засаг, батлан хамгаалах, дэд бүтэц, эрчим хүч, байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуй, эрүүл мэнд зэрэг салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлж, хамтран ажиллах талаар ярилцлаа. Европын Холбооны нийгэм, эдийн засгийн бүх салбарт даган мөрдөгдөж байгаа стандарт, хэм хэмжээ, шалгуур нөхцлүүдийг Монголд нутагшуулах талаар санал солилцов.
Европын стандартыг нутагшуулах Ерөнхий сайд С.Батболдын саналыг Чехийн тал дэмжлээ
Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Засгийн газрын дарга Ян Фишер нар албан ёсны хэлэлцээ хийв. Хэлэлцээний эхэнд Монгол Улсын Ерөнхий сайд хүндэт зочноо эх орондоо тавтай айлчлахыг хүсээд улс төр, эдийн засаг, нийгмийн өнөөгийн байдлын талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөв. Монгол Улсын Засгийн газар, Монголын ард түмэн найрсаг дотноор хүлээн авсанд талархаж байгаагаа БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишер хэлэлцээний эхэнд илэрхийлээд миний энэ айлчлал түүхийн уламжлалт харилцааг шинэ шатанд гаргаж, бүх түвшинд өргөжүүлэн хөгжүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэлтэй байна гэв.
Улс орны хурдацтай хөгжлийн тулгуур болсон салбаруудаа хөгжүүлэхэд Засгийн газар анхаарч байгааг Ерөнхий сайд тэмдэглээд эдийн засаг сүүлийн 3 улирал дараалан өсөлттэй гарсан тухай мэдээлэл өгөв. Хоёр улсын харилцааны түвшинг чехийн тал “стандартаас дээгүүр” гэж томъёолсонтой Ерөнхий сайд санал нэгтэй байгаагаа илэрхийлж сайн харилцаагаа “иж бүрэн түншлэл”-ийн харилцааны түвшинд хүргэх цаг болсныг тэмдэглэв. Европын стандартыг нутагшуулснаар Монгол Улс дотоод төдийгүй олон улсын тавцанд хэрэглэгчдийн итгэлийг нэмэгдүүлж, үйлдвэрлэлийн зардлыг бууруулах замаар эдийн засгаа хөгжүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна.
Европын стандартыг нэвтрүүлснээр Евро бүсийн гишүүн орнууд болон ижил стандарттай бусад оронтой хийж байгаа худалдаа, бизнесийн үйл ажиллагааг дэмжих түнш орны тоо нэмэгдэнэ. Европын Холбооны шалгуурыг богино хугацаанд хангасан БНЧУ-ын туршлагаас суралцах сонирхолтой байна. Европын Холбоонд элсэхэд бодлого, аргачлал, хүний нөөц болон зохион байгуулалтыг хэрхэн тохируулж, хэвшүүлсэн БНЧУ-аас мэдээлэл, техникийн туслалцаа авахдаа баяртай байх болно.
Стандартыг нэвтрүүлж чадсанаар Европын Холбооны зах зээлд Монгол Улсаас 7200 нэр төрлийн бараа, бүтээгдэхүүнийг татваргүй гаргах эрхээ эдлэх боломж нээгдэнэ гэдэгт итгэж байна гэж Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэв. Мөн Европын Комиссын “зах зээлийн бус эдийн засагтай орнуудын жагсаалт”-аас Монгол Улсыг хасуулахад дэмжлэг үзүүлэхийг хүсэв. Хэлэлцээний үеэр хөндөгдсөн нэг гол асуудал нь хоёр улсын хооронд жижиг, дунд үйлдвэр, хувийн хэвшлийн шууд хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх тухай байлаа.
Худалдаа, эдийн засаг, дэд бүтэц, аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, батлан хамгаалах, аялал жуулчлал, байгаль орчин зэрэг салбарын хамтын ажиллагааны талаар талууд ярилцав. Монгол, Чех Улс нь өнөөдөр дэлхийн халуун цэгт ардчиллыг хамгаалан бэхжүүлэхэд хамтдаа байгаадаа бахархаж байгааг талууд тэмдэглэв. Батлан хамгаалахын салбарт харилцаа тогтоон, сургалт, эрдэм шинжилгээний байгууллагуудын хооронд мэдээлэл солилцох, энхийг сахиулах үйл ажиллагаа, техник, технологи болон бусад чиглэлээр хамтрах, Чех Улсын их, дээд сургуулиудад суралцах монгол оюутны тоог нэмэх болон боловсролын салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхийг Ерөнхий сайд санал болгов.
Мөн хоёр улсын хооронд хэрэгжиж байгаа төсөл, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг шуурхай, үр дүнтэй болгох талаар хоёр улсын Засгийн газрын тэргүүн байр сууриа илэрхийлэв. “Эрдэнэт” хотыг бие даасан усны эх үүсвэртэй болгох, хотын орчинд тойронд байгаа мал сүрэг, хүн амыг усаар хангах” төслийг 2010-2011 онд үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэх, Дулааны цахилгаан станцуудын тоног төхөөрөмжийг шинэчлэх, “100 мянган айлын орон сууц” төслийн хүрээнд хамтран ажиллах, барилгын дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх, барилгын материалын үйлдвэр байгуулах чиглэлээр хамтран ажиллахаар тохиролцлоо.
Нефтийн бүтээгдэхүүнээр бохирдсон газрын бохирдлын хэмжээг тогтоон, бохирдлыг арилгах, уул уурхайн нөхөн сэргээлтийг сайжруулах, эрсдлийн менежментийн үнэлгээ хийх, ус цэвэршүүлэх дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх зэрэг чиглэлээр Чехийн талтай хамтран ажиллах сонирхолтой байгаагаа Ерөнхий сайд С.Батболд илэрхийлэв. Хэлэлцээний үеэр иргэд хоорондын харилцааны асуудлыг хөндөн ярив. БНЧУ-д олон монгол иргэн хөдөлмөр эрхэлж байгаа учир нийгмийн хамгааллын асуудлыг илүү боловсронгуй зохицуулсан хэлэлцээрийг байгуулахаар холбогдох яамд ажлаа эхэлсэн. Үүнийг ойрын хугацаанд ажил хэрэг болгож гарын үсэг зурах хэрэгтэй байгааг цохон тэмдэглэв.
БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишер Ерөнхий сайд С.Батболдтой санал нэгтэй байгаагаа илэрхийлж харилцаа, хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэх өргөн боломж хоёр улсад байна. Үүнийг ойрын хугацаанд бодит ажил хэрэг болгох талаар анхаарч ажиллахыг холбогдох сайдууддаа хэлэлцээний үеэр үүрэг болгов.
Боловсрол, шинжлэх ухааны салбар болон залуучуудын асуудлаар хамтран ажиллах тухай Монгол Улс, БНЧУ хэлэлцээр байгуулав
Албан ёсны хэлэлцээний дараа Монгол Улсын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Боловсрол, залуучууд, биеийн тамирын яам хооронд 2010-2013 онд боловсрол, шинжлэх ухааны салбар болон залуучуудын асуудлаар хамтран ажиллах тухай хэлэлцээр, Монгол Улсын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Соёлын яам хооронд 2010-2012 онд Соёлын салбарт хамтран ажиллах тухай хэлэлцээрт монголын талаас БСШУ-ны сайд Ё.Отгонбаяр, Чехийн талаас Элчин сайд Вацлав Йилек нар гарын үсэг зурав.
2010-2013 онд боловсрол, шинжлэх ухааны салбар болон залуучуудын асуудлаар хамтран ажиллах тухай хэлэлцээрт :
• Харилцагч талууд боловсролын талаар баримт бичиг, удирдлага, зохион байгуулалтын тухай болон бага, дунд, мэргэжлийн, дээд боловсролын талаар мэдээлэл харилцан солилцох
• Талууд хүсэлтийн дагуу боловсролын систем болон боловсролын талаарх хууль, тогтоомжийн шинэчлэлийн тухай мэдээлэл харилцан солилцох
• Хүсэлтийн дагуу залуучуудын хүрээний эрх зүйн өөрчлөлт, эдгээртэй холбоотой мэдээлэл, баримт материал харилцан солилцох
• Талууд өөрийн орны түүх, газар зүй, соёлын талаар мэдээлэл, баримт материал харилцан солилцох
• Боловсролын болон шинжлэх ухааны зохиол, бүтээл солилцох, олон улсын эрдэм шинжилгээний бага хурал, сургалт семинар, симпозиумд харилцан оролцох
• Дээд боловсролын эрдэм шинжилгээ, судалгааны байгууллага болон хөгжлийн төв хоорондын хамтын ажиллагааг дэмжих
• Жил бүр хоёр улсын их, дээд сургуульд бакалавр, магистрын сургалтын 20 сарын тэтгэлэг олгох бөгөөд сургалтын хугацаа 2-9 сар байх
• Монгол хэл, уран зохиол, слав судлалын зуны сургалтад 3 оюутан суралцуулах зэрэг асуудлыг тусгасан байна.
Монгол Улсын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Соёлын яам хооронд 2010-2012 онд соёлын салбарт хамтран ажиллах тухай хэлэлцээрт :
• Харилцагч талууд хэлэлцээрийг хэрэгжүүлэх хугацаанд боловсролын тогтолцоо, боловсролын салбарт хийгдэж байгаа өөрчлөлт, шинэчлэл болон өөрийн орны түүх, газар зүй, соёлын талаарх мэдээллийг харилцан солилцох
• Боловсрол, шинжлэх ухааны салбарын шинжээчдийг жил бүр 15 хоногоос хэтрэхгүй хугацаагаар 2 орны сургууль, боловсрол, шинжлэх ухааны асуудлыг судлахаар харилцан солилцох
• Багш нарыг жил бүр 2 сарын хугацаагаар солилцох
• Монголын тухай судалгаа, шинжилгээний ажлыг дэмжих, монгол хэл, соёлын мэдлэгийг түгээх үүднээс жил бүр Монгол Улсад зохиогдох монгол хэл, уран зохиолын зуны сургалтад Бүгд Найрамдах Чех Улсын 3 оюутныг сургах зэрэг асуудлыг тусгасан байна. Монгол Улс, БНЧУ харилцаа, хамтын ажиллагаагаа бүх салбарт идэвхтэй өргөжүүлэн хөгжүүлэх болов
Холбогдох баримт бичигт гарын үсэг зурсны дараа Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Засгийн газрын тэргүүн Ян Фишер нар хэвлэл мэдээллийнхэнд товч мэдээлэл хийж сонирхсон асуултад нь хариулав. Ерөнхий сайд хэвлэлийн бага хурлын үеэр хэлсэн үгэндээ БНЧУ-ын стандартыг монголд нутагшуулах, Европын Холбооны өндөр шалгуурыг богино хугацаанд амжилттай давсан туршлага нь бидэнд чухал болох, далайд гарцгүй орны хувьд транзит тээвэр болон худалдааг хөнгөвчлөх талаар хуримтлуулсан туршлага хэрэгтэй байгааг тэмдэглэв.
Монгол Улсын Европын Холбоотой хамтран ажиллахад нь БНЧУ бүх талаар дэмжиж, туслах болно. Энэ хүрээнд манай улс туулж гарсан туршлагадаа тулгуурлан нэмүү өртөг шингэсэн Европын стандартыг монголд бий болгоход дэмжихэд бэлэн. Цаашид дэлхийг хамарсан эдийн засгийн хямралаас гарах, гэтлэн давах чиглэлээр хамтарч ажиллах болно гэж БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишер хэлэв. БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишерийн албан ёсны айлчлалын хүрээнд Монгол-Чехийн бизнес форум энэ өдрүүдэд Гадаад харилцааны яаманд болж байна гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.
