С.Батболд: Монгол инженерүүдэд дэлхийн дэвжээ хэрэгтэй боллоо

Эх орныхоо өнцөг булан бүрээс хүрэлцэн ирсэн монгол инженерүүд Та бүхнийхээ амар амгаланг айлтгая.

Улс орон маань их бүтээн байгуулалтын гараан дээр ирээд байгаа үед монголын инженерүүдийн анхдугаар чуулга уулзалт болж буйд Засгийн газрын тэргүүний хувьд өндөр ач холбогдол өгч байгаагаа илэрхийлье. Учир нь бидний зорьж буй их бүтээн байгуулалт, ирээдүйн хөгжил дэвшил инженерүүд Та бүхний ур ухаан, сэтгэл оюун, хичээл зүтгэлээс ихээхэн шалтгаалах цаг ойртон ирээд байна.

Бид ойрын 5-10 жилд дэлхийн зах зээлд түүхий эд бэлтгэн нийлүүлэгч орноос өрсөлдөх чадвартай үйлдвэрлэгч орон болох зорилт дэвшүүлж, хэрэгжилтийг нь хангахаар ажиллаж байна. Хөгжлийн бодлогын чиглэлээр “Монгол Улсыг үйлдвэржүүлэх”, “Үндэсний инновацийн тогтолцоог хөгжүүлэх”, “Зөгийн үүр” хөтөлбөр болон “Орон нутагт үйлдвэр хөгжүүлэх чиглэл” зэрэг бодлогын баримт бичгийг гаргасан. Энэ зорилтыг хэрэгжүүлэхийн тулд хууль, эрх зүйн орчноо шинэчлэн сайжруулах ажил эрчимтэй хийгдэж байна.

“Монгол Улсыг үйлдвэржүүлэх хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлж эхэлснээр эдийн засгийн бүтцэд зарим нааштай хандлага ажиглагдаж эхэллээ. Тухайлбал боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарын Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн /ДБН/-д эзлэх хэмжээ нэмэгдэж 2010 онд 8.5 хувьд хүрлээ. Уул уурхай, боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарын өсөлтийн үр дүнд аж үйлдвэрийн салбар 2010 онд 7.7 хувиар өсч, ДНБ-ий 35.4 хувийг бүрдүүлж байна.  

Үүний зэрэгцээ Засгийн газраас олборлох салбарт тулгуурласан эдийн засгаас боловсруулах, нэмүү өртөг шингэсэн үйлдвэрлэл явуулах, улмаар эдийн засгийг төрөлжүүлэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх чиглэл баримталж, хөнгөн үйлдвэрийг дэмжиж, шинээр аж үйлдвэрийн томоохон цогцолборуудыг байгуулахыг зорьж байна.

Тухайлбал, “Сайншандын аж үйлдвэрийн цогцолбор” төслийн хүрээнд дэвшилтэт техник, өндөр технологи бүхий кокс, хар төмөрлөг, нүүрс хийжүүлэх, зэс хайлуулах, барилгын материалын болон газрын тос боловсруулах үйлдвэрүүд, инженерийн иж бүрэн хангамж бүхий дэд бүтэцтэй, байгаль орчинд ээлтэй, орчин үеийн хот  төлөвлөлттэй, олон улсын хэмжээнд өрсөлдөх чадвартай аж үйлдвэрийн цогцолбор байгуулахаар ажиллаж байна. Эдгээр нь манай улсын Эрдэнэт, Багануур зэрэг томоохон бүтээн байгуулалтаас хойш анх удаа хийх гэж буй дорвитой бүтээн байгуулалт байх болно. Ингэснээр хүнд аж үйлдвэрийг хөгжүүлэхэд чухал алхам хийгдэх үндэс суурь тавигдана.   

Их бүтээн байгуулалтын томоохон төслийг хэрэгжүүлснээр манай  улсын ДНБ-д эзлэх аж үйлдвэрийн салбарын хэмжээ 57 хувьд, түүний дотор боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарын хэмжээ 14 хувьд, эдийн засгийн бодит өсөлт эрс нэмэгдэж, 2013-2021 онуудад дунджаар 15.8 хувьд хүрэх боломж гарна.

Мөн хувийн хэвшил, дотоод, гадаадын хөрөнгө оруулалтаар, Засгийн газрын бодлого, дэмжлэгээр олон томоохон төсөл, хөтөлбөр хэрэгжинэ. Тухайлбал Тавантолгой, Оюутолгой зэрэг ордыг түшиглэн нүүрс, зэсийн баяжмал, эрчим хүч, уул уурхайн томоохон шинэ цогцолбор босч ашиглалтанд орох гэж байна.

Бид уул уурхайг хөгжүүлэхдээ аж үйлдвэр, дэд бүтцийн обьектуудыг хамтад нь байгуулахыг хөрөнгө оруулагч нарт зайлшгүй тавигдах нөхцөл шаардлага болгоно. Энэ жил хийгдэж байгаа Тавантолгойн хөрөнгө оруулалтын хэлэлцээрийн гол зорилтуудын нэг нь тус ордыг түшиглэн хүнд аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх, нүүрс боловсруулах үйлдвэрийг байгуулах ажил юм. Ийнхүү аж үйлдвэрийг цогцоор буюу кластер хэлбэрээр хөгжүүлж улс орны өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэхийг Засгийн газар стратегийн зорилтоо болгож байна.

Эрхэм хүндэт инженерүүд ээ,

Хөгжлийг үйлдвэржүүлэлтгүйгээр, үйлдвэржүүлэлтийг  техник, технологигүйгээр, техник, технологийг инженергүйгээр авч үзэх боломжгүй гэдэг нь тодорхой. Уул уурхайн томоохон төслүүд, их бүтээн байгуулалт, аж үйлдвэрийн цогцолборуудыг барьж байгуулахад монгол инженерүүд мэргэжил, мэргэшил, ур чадвар, туршлага, сэтгэл санааны хувьд бэлэн байх шаардлага өсөн нэмэгдлээ.   

Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийн өргөтгөл хийх, Хөтөлийн цементийн үйлдвэрт хаягдал ихтэй, өртөг өндөр хуурай технологиос татгалзаж, нойтон технологи нэвтрүүлэх, орон нутгийн дулааны станцуудын доголдлыг арилгах, орчин үеийн байгаль орчинд ээлтэй дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх зэрэг монгол инженерийн өмнө тулгарсан олон асуудлууд байна.

Нөгөө талаар манай инженерүүдэд Оюутолгой, Тавантолгой, Сайншанд зэрэг аж үйлдвэрийн томоохон бүтээн босголтод оролцох мэргэжлийн өндөр ур чадвар шаардлагатай байна. Ийнхүү инженерүүд та бүхний өмнө өөрийгөө сорих, авъяас, ур ухаанаа уралдуулах, бүтээлчээр ажиллах өргөн дэлгэр боломж нээгдлээ. Өөрөөр хэлбэл инженерүүд та бүхний өмнө Монголын төдийгүй дэлхийн дэвжээ хэрэгтэй боллоо. Яагаад гэвэл бид дэлхийн хэмжээний төслүүдийг хэрэгжүүлэхээр зорьж байна.

Бүтээн байгуулалтын том зорилтыг хэрэгжүүлэхэд үндэсний боловсон хүчин, тэр дундаа мэргэшсэн инженер, инженер техникийн боловсролтой ажиллах хүчний хомсдол ажиглагдаж байна. Өнөөдөр улсын хэмжээнд 113 их, дээд сургууль, коллеж үйл ажиллагаа явуулж байгаа боловч төрийн өмчийн хэдхэн сургуульд л инженер бэлтгэж байна. Гэтэл ойрын жилүүдэд 7000 орчим инженер шинээр улсын хэмжээгээр шаардагдана гэсэн тооцоо судалгаа бий. Уг асуудлыг дээд  боловсролын тогтолцоотой холбож үзэхгүйгээр шийдвэрлэх арга зам байхгүй. Энэ талаар та бүхнийг санал бодлоо илэрхийлнэ гэж бодож байна.  

Хөгжсөн улс орнуудад инженерийн үнэлэмж өндөр байдаг. Энэ бүхнийг хүүхэд, залуучууддаа ойлгуулж чадаагүйгээс техник, технологийн салбарт биш нийгмийн чиглэлийн боловсрол руу ханарахад хүргэлээ. Иймд ерөнхий боловсролын шинэчлэлийн хүрээнд уг асуудлыг онцгой анхаарч авч үзэх хэрэгтэй.  Инженер, техникийн ажилтны шилжилт хөдөлгөөн уул уурхайн салбарт төвлөрөх шинжтэй боллоо. Гэтэл бусад бүх салбарт мэргэшсэн инженер маш чухал гэдгийг бид одооноос бодолцож байх хэрэгтэйг анхааруулъя. 

Аж ахуйн нэгж, ажил олгогчид нь бэлэн бэлтгэгдсэн инженерийг хүлээж авч ажиллуулахаасаа илүү тэднийг бэлтгэх, сургах үйл явцад идэвхитэй оролцох, өөрөөр хэлбэл тэднийг ажлын байран дээр суралцах, шинэ техник технологи эзэмших, дадлагажих боломжоор хангах, төлөвшүүлэх, хөгжүүлэх үүрэгтэйгээ ойлгох ёстой.  

Инженерийн бүтээл нь ихэвчлэн хамтын шийдэл байдаг учраас шинжлэх ухаан үйлдвэрлэлийг холбогч гүүр нь юм. Үүгээрээ та бүгд инновацийн гол хөдөлгөгч хүч болдог. Иймээс бид “Инновацийн хууль”-ийг шинээр гаргаж, “Өндөр технологийн хөтөлбөр”, “Технологи үндэсний хөтөлбөр”-ийг энэ жил батлаж хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна. Би саяхан шинжлэх ухааны салбарын эрдэмтэн, мэргэдтэй уулзахдаа цаашид эх орны хөгжлийн тэргүүлэх чиглэлээр өөрийн орны нөхцөлд тохирсон стандарт, технологийг шилжүүлэн авах, боловсруулах, нутагшуулахад ихээхэн анхаарах хэрэгтэй гэж хэлснээ энд бас зориуд давтан хэлье.

Эх орны бүтээн байгуулалт өрнөж байгаа өнөө үед та бүгд дэлхийн тэргүүний технологийг нутагшуулах, эзэмших талаар өөрийгөө дайчилж ажиллахад төрөөс бүх талын дэмжлэг үзүүлэх ёстой. Ямар дэмжлэг хэрэгтэй байгааг энэ чуулга уулзалтаар ярилцах учиртай. Монгол инженерүүд маань мэдлэг, чадвар, ур ухаанаа дайчлан үндэсний үйлдвэрлэлээ авч яваагийн зэрэгцээ мэдээлэл, нано, биотехнологийн салбарт амжилт гаргаж, дэлхийд нэрд гарсан олон компанийн өндөр шалгуурт нийцэн ажиллаж байна. 

Инженерүүдийн эрх ашгийг илэрхийлэх чиглэлээр Монголын мэргэшсэн инженерүүдийн нийгэмлэг, Монголын инженерүүдийн академи зэрэг олон нийтийн байгууллага байгуулагдан ажиллаж буй нь сайшаалтай. Гэвч инженерүүдийнхээ эрх ашгийг хамгаалах, шинэ санааг дэмжих, санаачлагыг нь үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх хүрээнд үйл ажиллагаагаа уялдуулж, хамтран явуулах хэрэгтэй байна.

Шинэ санаа, шинэ бүтээлийг дэмжих, инженерийн үнэлэмжийг өсгөх хүрээнд тэдгээрийн бүтээлийг олон нийтэд болон үйлдвэрлэгчид хүргэх зорилгоор үзүүлэн таниулахад чиглэсэн ажил үгүйлэгдэж байгааг ч анхаарах ёстой. Монголын инженерүүдийн анхдугаар чуулганаас гарсан зөвлөмж, баримт бичигт туссан асуудал, саналуудыг ажил хэрэг болгох талаар Монгол Улсын Засгийн газар анхаарч ажиллана. Инженерүүдийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаас гарах шийдвэр, зөвлөмжүүд нь улс орны бүтээн байгуулалтын, өнөөгийн хариуцлагатай үетэй уялдаж нийцнэ гэдэгт итгэж байна.

Улс нийгмийнхээ хөгжил дэвшлийн төлөө зөвлөлдөх чуулганыг нээж, та бүхнийхээ амьдрал, ажил үйлс, бүтээлд амжилт хүсье.